Karen Duve
Fräulein Nettes kurzer Sommer
[To σύντομο καλοκαίρι της δεσποινίδος Νέτε]
Η απατημένη επαναστάτρια
Σε ένα δυνατό, αλλά εξαιρετικά διασκεδαστικό κράμα 600 σχεδόν σελίδων επικού μυθιστορήματος, καλλιτεχνικής βιογραφίας, οικογενειακής σάγκας και ηθογραφίας, η Κάρεν Ντούβε φωτίζει όχι μόνον ένα, αλλά τρία καλοκαίρια από τη βιογραφία της Ντρόστε, ή «δεσποινίδος Νέτε», όπως την αποκαλούσαν σε φιλικούς κύκλους. Ο τίτλος χαρακτηρίζει με μεταφορική έννοια το σύντομο καλοκαίρι του γυναικείου βίου της, που τελείωσε ήδη μόλις έγινε είκοσι ετών. Δηλαδή στο προσκήνιο δεν είναι η διαμόρφωση της ιδιοφυούς βεστφαλής δεσποινίδος βαρόνης σε ποιήτρια και συνθέτρια (ήταν και αυτό), αλλά εκείνο, το οποίο η ίδια χαρακτήριζε ως «καταστροφή της νιότης» της: Μια αισχρή συνωμοσία, με την οποία μια ζηλόφθονη-μισογυνική κοινωνία επιχείρησε να βάλει στη θέση της αυτή την ανυπότακτη, αντισυμβατική νεαρή γυναίκα, γεγονός που επηρέασε βαθιά τη μετέπειτα ζωή της.
Μακροχρόνιες έρευνες, τολμηρή ενσυναίσθηση και διόλου αμελητέα φεμινιστική αλληλεγγύη, είναι τα βασικά στοιχεία της Ντούβε για την ανασύνθεση της ιστορίας, την οποία τοποθετεί μέσα σε ένα καλοσχεδιασμένο, συχνά μοχθηρά διασκεδαστικό πανόραμα χαρακτήρων. Στο επίκεντρο είναι η δεσποινίς Νέτε, μονίμως αδιάθετη και εξωτερικά όχι ιδιαίτερα ελκυστική, αντ’ αυτών όμως ιδιαζόντως έξυπνη, καλλιεργημένη, με φλογερό ταμπεραμέντο και ετοιμόλογη, γι’ αυτό κάποιοι τη θεωρούσαν «μπελά». Περιστοιχισμένη από πολυπληθείς συγγενείς, φίλους και γνωστούς από τους αριστοκρατικούς οίκους της Βεστφαλίας, ακόμα από διανοούμενους και οι συγγραφείς της εποχής της, από τους αδερφούς Γκριμ μέχρι τον Σοπενάουερ, από τον Χέγκελ μέχρι τον νεαρό Χάινε. Και τέλος από τους σπουδαστές του Γκέτινγκεν με τον ιδιοφυή ή εθνοπατριωτικό οίστρο τους, στους κύκλους των οποίων συζητούσε ζωηρά «η δεσποινίς Νέτε», όταν συνάντησε εκείνους τους δυο κυρίους, οι οποίοι παρακινούμενοι από τον ραδιούργο θείο, εκμεταλλεύτηκαν τα τρυφερά συναισθήματά της για να την εκθέσουν στη συνέχεια. Γεγονός, το οποίο ισοδυναμούσε την εποχή εκείνη με καταδίκη σε μοναχική ύπαρξη. Όμως, αντί να αποδεχθεί τον ρόλο του θύματος, η Αννέτε φον Ντρόστε-Χύλσχοφ δημιούργησε ένα έργο, το οποίο της εξασφάλισε μια θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας.
Για όλα αυτά η Κάρεν Ντούβε επέλεξε μια γλώσσα στρωτή, ούτε παλιομοδίτικη ούτε αφύσικα μοντερνίζουσα, ταιριαστή και στους διαλόγους, ισορροπώντας μεταξύ ενσυναίσθησης και ειρωνείας. Το γεγονός ότι, η συγγραφέας δεν τοποθετεί στο προσκήνιο το ποιητικό έργο της Ντρόστε, αλλά το περιβάλλον, όπου έζησε, και το πεπρωμένο της, καθιστά το βιβλίο αυτό ακόμα πιο πρόσφορο για μετάφραση, επειδή απουσιάζουν πιθανά γλωσσικά ζητήματα σχετιζόμενα με τη χρονική απόσταση δυο αιώνων.
Μετάφραση: Ανδρομάχη Μαλακάτα

Κείμενο: Kristina Maidt-Zinke, 11.09.2019
Η Kristina Maidt-Zinke [Κριστίνα Μάιντ-Τσίνκε] είναι δημοσιογράφος. Εργάζεται ως κριτικός λογοτεχνίας, μουσικοκριτικός, επιμελήτρια και μεταφράστρια. Ζει στο Μόναχο.
Περίληψη του εκδοτικού οίκου
Το μυθιστόρημα της Κάρεν Ντούβε ανατέμνει με τρόπο λακωνικό και ανελέητο τη νεαρή ποιήτρια Αννέτε φον Ντρόστε-Χύλσχοφ και τον κόσμο των τελευταίων Ρομαντικών, οι οποίοι συνέλεγαν γερμανικά παραμύθια την ώρα που η παλιά καλή τάξη γύρω τους κατέρρεε. Το πορτρέτο μιας νεαρής γυναίκας σε έναν κόσμο, στον οποίο τίποτα δεν έμεινε, όπως ήταν.
Η δεσποινίς Νέτε είναι μπελάς! Τριάντα δύο ετών, ασυγκράτητη, πεισματάρα και αυθάδης, είναι το μαύρο πρόβατο, που δεν ταιριάζει στο κοπάδι των αριστοκρατών συγγενών της. Ενώ οι θείες και οι ξαδέρφες της κάθονται ήσυχα δίπλα στο τζάκι και κεντούν, εκείνη εξοπλισμένη με ένα γεωλογικό σφυρί τραβάει για τις μάργες, να ψάξει για ορυκτά. Οι ποδόγυροι των φορεμάτων της είναι πάντα λερωμένοι! Το χειρότερο όμως όλων είναι η κοφτερή γλώσσα της. Όταν οι καλλιτέχνες φίλοι του θείου της Αυγούστου έρχονται στο Μπέκερχοφ για να συζητήσουν για τέχνη και πολιτική, εκείνη ανακατεύεται χωρίς να τη ρωτήσουν. Ο Βίλχελμ Γκρίμ και μόνο που τη βλέπει παθαίνει πανικό.
Είναι ένα enfant terrible, φυσικά όχι για όλους. Ο Χάινριχ Στράουμπε, το χαρισματικό κεντρικό πρόσωπο του κύκλου των ποιητών του Γκέτινγκεν, αισθάνεται ιδιαίτερη έλξη για την ανιψιά του καλύτερου φίλου του. Οι απόπειρές του να την προσεγγίσει στο θερμοκήπιο της οικογένειας, βρίσκουν ανταπόκριση. Βέβαια, δεν είναι ο μόνος. Αυτό που θα επακολουθήσει είναι η καταστροφή του έρωτα και η πυρκαγιά στα οικογενειακά κτήματα.
Iστορικά ακριβές, ανελέητα αποκαλυπτικό, τόσο στεγνό-λακωνικό και πικρό-ειρωνικό, όπως μόνον η Κάρεν Ντούβε ξέρει να γράφει.
(Κείμενο: Galiani Berlin Verlag)