Świat książek
Rysownicy tropią ślady w niemieckiej historii

W wydanym przez Carlsen Verlag komiksie „Columbusstraße” („Ulica Kolumba”) urodzony w 1971 roku Tobi Dahmen zrealizował równie osobisty, co ambitny projekt – opowiedział historię przeżyć własnej rodziny w czasach nazistowskiej dyktatury i drugiej wojny światowej w formie powieści graficznej. Głównym miejscem akcji jest jego rodzinny dom przy Columbusstraße w mieszczańskiej dzielnicy Oberkassel w Düsseldorfie, gdzie Karl-Leo Dahmen (ojciec autora) dorastał jako najmłodszy z trzech synów w katolickiej rodzinie. Tobi Dahmen w przejmujący sposób opowiada, jak zmieniło się życie jego rodziny pod rządami nazistów i podczas drugiej wojny światowej oraz o tym, jak musiała sobie radzić jego dysydencka rodzina, żeby przeżyć. Równolegle poznajemy także losy rodziny Funcke z ówczesnego Breslau, z którego pochodziła matka autora. Tobi Dahmen rysuje historię swojej rodziny w odcieniach szarości, nadając jej epicki wymiar, dzięki czemu współcześni czytelnicy otrzymują sugestywny obraz tamtych  ponurych czasów.

W powieści graficznej „Emmie Arbel. Die Farbe der Erinnerung” („Emmie Arbel. Kolor pamięci”), która ukazała się nakładem Reprodukt Verlag, autorka Barbara Yelin rysuje losy ocalałej z Holokaustu Żydówki Emmie Arbel. Autorka spotykała się ze swoją bohaterką przez ponad trzy lata w Niemczech oraz w Izraelu, aby poznać jej życie. Emmie Arbel urodziła się w Hadze w 1937 roku i została deportowana przez nazistów w 1942 roku najpierw do obozu w Ravensbrücku, a następnie w Bergen-Belsen. Jej rodzice i dziadkowie zginęli w tych obozach, podczas gdy ona i jej dwaj bracia przeżyli. Po wojnie dorastała w Holandii w rodzinie zastępczej, gdzie również doświadczyła przemocy. Następnie wyemigrowała z całą swoją liczną rodziną do Izraela, ale w kibucu Emmie również nie czuła się jak w domu. Zaczęła żyć własnym, niezależnym życiem dopiero jako dorosła. Długo  wypierała traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, dopiero po przekroczeniu czterdziestki udało jej się rozprawić z przeszłością. Od kilku dekad opowiada o swoich doświadczeniach z tamtych czasów. Barbara Yelin snuje swoją opowieść w swobodny, szkicowy sposób. Niezwykle dyskretnie porusza się między teraźniejszością a przeszłością, dzięki czemu losy Emmie Arbel są bardzo poruszające. Jej powieść graficzna jest laureatką kilku nagród – Pokojowej Nagrody Gustava Heinemanna dla Książek dla Dzieci i Młodzieży 2024, Nagrody Maxa i Moritza 2024: Nagrody Specjalnej Jury).

Pierwsza powieść graficzna Maren Amini pod tytułem „Ahmadjan und der Wiedehopf”(„Ahmadjan i dudek”) wydana przez Carlsen Verlag przedstawia czytelnikom porywająco inną kulturę. To historia życia jej urodzonego w Afganistanie ojca Ahmadjana, artysty, którego obrazy także pojawiają się w tej powieści. Za pomocą lekkiej kreski i kolorowych akwareli Maren Amini przedstawia dzieciństwo swojego ojca w Afganistanie, jego przyjazd do RFN w 1972 roku, drogę jako artysty, małżeństwo z Niemką i rozdarcie między obiema kulturami. Rysowniczka oparła swoją fabułę na osiemsetletnim perskim wierszu „Konferencja ptaków” Fariduddina Attara, nadając swojej powieści graficznej baśniowo-poetyckiego charakteru.
  „Genossin Kuckuck” („Towarzyszka Kukułka”) wydany nakładem Reprodukt Verlag, to swoisty opus magnum w dotychczasowej twórczości autorki komiksów Anke Feuchtenberger. Jest to pierwszy komiks nominowany do nagrody Lipskich Targów Książki w kategorii beletrystyka. Feuchtenberger nazywa swoje dzieło, nad którym pracowała przez 14 lat, „opowiadaniem obrazkowym”. Rysuje głównie ołówkiem i węglem. Nie znajdziemy tu linearnej fabuły, lecz epizody z fikcyjnej wioski Pritschitanow na Pomorzu Zachodnim, które kręcą się wokół Kerstin – głównej bohaterki będącej alter ego autorki. Początki jej historii sięgają dzieciństwa w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, a poszczególne epizody ukazują Kerstin jako nastolatkę, a wreszcie dorosłą kobietę na początku lat dziewięćdziesiątych. Autorka porusza się dość płynnie między rzeczywistością a światem fantazji. Prawdziwe wspomnienia z dorastania w duchu socjalizmu w NRD i wychowaniu przez surową babcię przeplatają się z baśniowymi scenami i groteskowymi koszmarami, w których pojawiają się hybrydy roślin, zwierząt i ludzi.

Dzieła Olivii Vieweg są na pewno łatwiejsze w odbiorze. W swojej najnowszej powieści graficznej „Fangirl Fantasy”, którą wydał Carlsen Verlag, autorka w zabawny sposób przedstawia żeńskie kultury fanowskie. Opowiada historię fikcyjnego brytyjskiego aktora filmowego Allana Dale’a, który pewnego dnia zostaje uprowadzony do lasu w Turyngii przez trzy wielbicielki, które próbują go zmusić, by odgrywał ich ulubione sceny z filmów, z których już dawno zrezygnował… Olivia Vieweg, która sama pochodzi z Turyngii, swoją powieścią graficzną utrzymaną głównie w fioletowej tonacji stworzyła zabawną satyrę na międzynarodowy przemysł filmowy i telewizyjny. Autorka miesza stylistykę europejskiego komiksu z japońską mangą.

W swojej najnowszej powieści graficznej „Der verkehrte Himmel” („Odwrócone niebo”), która ukazała się nakładem Avant Verlag, Mikael Ross również sięga po elementy mangi, na przykład oddając  mimikę swoich postaci i celowo korzystając wyłącznie z biel i czerni. Autor  stworzył dynamiczny, klimatyczny kryminał o trójce młodych ludzi, którzy zostają uwikłani w zbrodnię w Lichtenbergu, dzielnicy Berlina. Wartka fabuła opiera się na prawdziwym zabójstwie pewnej Wietnamki dokonanym przez handlarzy żywym towarem. Komiks jest jednocześnie udanym studium środowiska nastolatków ze szkół w Lichtenbergu oraz wietnamskich imigrantów, a także opowieścią o wzajemnym szacunku.

W komiksie „Das kalte Herz” („Zimne serce”) wydanym przez Reprodukt Verlag Sascha Hommer stworzył treściwą wersję romantycznej baśni Wilhelma Hauffa o naiwnym węglarzu Peterze Munku, który sprzedaje duszę, by położyć kres swojemu ubóstwu. Rysownik dodaje subtelne akcenty, by uwspółcześnić staroniemiecką fabułę, na przykład zamieniając Szklanego Skrzata w Szklaną Skrzatkę. Autor jest przekonujący w  swojej klimatycznej grafice, w której minione czasy zostają przywrócone do życia w realistyczny, a zarazem nieco magiczny sposób. Baśń  Hauffa w adaptacji Hommera sprawdza się w dzisiejszych czasach jako mądra przypowieść o chciwości z czasów początków kapitalizmu.

Reinhard Kleist od dawna uznawany jest za wybitnego przedstawiciela powieści graficznej w Niemczech. Szczególnie upodobał sobie biografie muzyków, o czym świadczą jego wcześniejsze dzieła o Nicku Cave'ie i Johnnym Cashu. „Low – David Bowie's Berlin Years”, która ukazała się nakładem Carlsen Verlag, nawiązuje do wydanej w 2021 roku powieści graficznej „Starman”, skupiającej się na wczesnych latach „Ziggy'ego Stardusta” Bowiego. Tym razem akcja toczy się w czasie, kiedy David Bowie zamieszkał w połowie lat 70. w otoczonym murem Berlinie, gdzie spędzał czas z Iggy Popem i Romy Haag i stworzył razem z Brianem Eno kilka swoich najlepszych albumów. Komiks Kleista stanowi wielowarstwowe studium charakterów w popowej kolorystyce, w którym autor prezentuje całe swoje mistrzostwo jako rysownik i twórca fabuły, przybliżając magię muzyki Bowiego tym wszystkim, którzy jeszcze nie znają jego twórczości.

Ralph Trommer, dyplomowany animator, niezależny autor i artysta, publikuje recenzje i artykuły o komiksach, powieściach graficznych i filmach dla massmediów.

Przekład: Katarzyna Łakomik

Copyright: © 2025 Litrix.de