Rynek książki
Jakoś inaczej?
Podczas sympozjum w Pałacu Bellevue, siedzibie Domu Literatury w Kassel, 12 września 2025 roku już po raz drugi przyznano nagrodę Vielfalter wyróżniającą dzieła literackie dla dzieci i młodzieży, które poruszają tematykę różnorodności, a której laureat otrzymuje gratyfikację w wysokości 12 000 euro.
Tegorocznymi zwycięzcami zostali Günther Jakobs za Genug gebrüllt, Löwe – Jetzt bestimmen wir! (Już się naryczałeś, lwie – teraz decydujemy my!), Mandy Schlundt za Rappel im Karton (Rumor w kartonie) oraz – w kategorii nieopublikowanych manuspryptów – Maja Irisch z Die gehörnte Prinzessin (Rogata księżniczka). Ta ostatnia pozycja ukaże się w formie druku nakładem wydawnictwa ARENA oraz jako audiobook w DAV (Der AudioVerlag). Nagroda jest przyznawana „opowieściom o wysokiej próbie literackiej, nasycone głębią i złożoną konstrukcją postaci, w których różnorodność ujmowana jest jako integralny składnik świata doświadczanego przez dzieci i młodzież”, jak to formułuje ogłoszenie konkursowe. Trzy zespoły jurorów zapoznały się z ponad dwustoma zgłoszeniami, zanim podjęły decyzję o tegorocznych laureatach. W roku 2027 odbędzie się kolejna edycja tej nagrody.
Książka obrazkowa
Debiutancka książka obrazkowa 9 kleine Menschen (9 małych ludzi) skierowana jest do przedszkolaków. Regina Feldmann zaczyna książkę oszczędnym, chwytliwym zdaniem: „9 małych ludzi przychodzi dziś na świat” i kontynuuje historię rymami. Ten pierwszy moment łączy bohaterów niniejszej książki obrazkowej – przyszli na świat tego samego dnia z tymi samymi potrzebami: są głodni, pragną miłości, bezpieczeństwa, zabawy i pokoju. Ale światy, w których żyją, różnią się między sobą. „Różnorodność i inkluzywność w tej książce dla dzieci polega na czymś więcej niż tylko na ukazaniu odmiennych kolorów skóry. Nie chodzi o to, by użyć wszystkich flamastrów i kolorów, lecz przede wszystkim o unikanie klisz oraz o pokazywanie różnych kształtów ciała, zdolności, orientacji i środowisk społecznych – np. wytatuowanej babci albo ciężarnej kobiety na wózku inwalidzkim”, stwierdza Martina Stuhlberger, ilustratorka, która kreśli na kolejnych stronach energiczne wielkomiejskie sceny w lekkich, pastelowych kolorach. Anna Mendel, wrażliwa czytelniczka (sensivity reader) tej historii, podsumowała tę współpracę w ten sposób: „To oznacza dla mnie przede wszystkim ograniczanie dyskryminacji w tekście i obrazie, aby dzieci od początku widziały alternatywy wobec tego, co dotychczas znały. Regina Feldmann i Martina Stuhlberger już przed moją redakcją wykonały tutaj świetną robotę”.
W centrum akcji książki Susie im Supermarkt (Susie w supermarkecie) Daniela Fehra i Claudii Burmester znalazła się tylko jedna bohaterka. To dziewczynka, której mama nie ma dla niej czasu podczas pewnej soboty, ponieważ musi pracować jako kasjerka w supermarkecie. Susie w tym czasie obserwuje ludzi robiących zakupy. To historia opowiedziana z perspektywy dziecięcej, przy której czytaniu można się wspólnie zastanawiać nad takimi aspektami, jak ubóstwo i sytuacja samotnych rodziców, ale także zobaczyć, jak można sobie poradzić w trudnej sytuacji. „Krótki, celny tekst Daniela Fehra od razu mi się spodobał. Bardzo mnie ucieszyła nominacja do tegorocznej nagrody Vielfalter”, twierdzi Burmester.
Książka dla dzieci
Również Ein Liekesch für Jascha (Liekesch dla Jaschy), książka napisana wspólnie przez Mehrnousch Zaeri-Esfahani i Frauke Angel, zilustrowana przez Barbarę Jung, znalazła się na liście nominowanych do nagrody Vielfalter i trafiła również na shortlistę Niemieckiej Nagrody Książkowej dla Dzieci (Deutscher Kinderbuchpreis) w roku 2025. Bohaterem jest dziecko, które uczy się języka niemieckiego. Stąd też nieporozumienie, które staje się motorem opowieści – Jascha szuka czegoś o dziwnie brzmiącej nazwie Liekesch.
„Po prostu piszę o rzeczach prawdziwych, odwzorowuję takie życie, jakim je widzę i znam. A moje życie jest różnorodne”, twierdzi Angel, jedna z autorek. Ta ciepła opowieść o dojrzewaniu chwyta za serce od pierwszego zdania, a dodatkowo zyskuje dzięki oryginalnej oprawie graficznej Barbary Jung. Okładka, plan miasta, postaci oraz listy, które pisze Frank – druga z głównych postaci – ożywiają książkę i nadają tej przekonującej historii o integracji i przyjaźni barwną ramę.
Barwność to również cecha pewnej szkolnej klasy, którą Tanya Lieske przedstawia w dwóch tomach serii dla dzieci Wir sind (die) Weltklasse! (Jesteśmy klasą światową!) – Die verschwundene Mathilda (Zaginiona Matylda) i Die Schlamassel-Fahrt (Wycieczka-porażka) – z ilustracjami Sybille Hein. Dzieci pochodzące ze wszystkich stron świata mają wielkie szczęście, spotykając się w klasie jeżyków zaradnej i uważnej pani Meister. „Przy ilustrowaniu dołożyłam starań, aby uwidocznić zróżnicowane pochodzenie kulturowe dzieci. Uczniowie tej klasy doświadczają jednak przede wszystkim samych siebie jako dzieci, niezależnie od swoich środowisk życia, uwarunkowań kulturowych czy różnic zewnętrznych”, twierdzi Sybille Hein. Jej niezwykle fantazyjny sposób ilustracji to prawdziwy dar dla tej fabuły, bo rzadko spotyka się tak dowcipne, energetyczne i urocze grafiki w książkach. Czytelnicy już się cieszą na kolejne tomy.
Literatura popularnonaukowa dla młodzieży
Książka popularnonaukowa Diskriminierung geht uns alle an (Dyskryminacja dotyczy nas wszystkich) pod redakcją Josephine Apraku, przeznaczona dla dzieci od dwunastego roku życia, dba o poszerzenie ich horyzontów, objaśniając wszystkie warte poznania pojęcia na temat zawarty w tytule książki. Książka składa się dziesięciu rozdziałów stworzonych w rzeczowy, a zarazem osobisty sposób przez różnych autorów. „Dla mnie szczególnie wstrząsające było to, że dochodzą do głosu ludzie doświadczający nie jednej, lecz kilku form dyskryminacji jednocześnie. Dzieci przecież często dotyka nie tylko adultyzm, lecz także rasizm, seksizm czy klasizm. Uważam, że to ważne, by zrozumiały, że nie chodzi o nich jako jednostki, lecz o struktury”, mówi Apraku. Pytania zachęcają do aktywnego zastanowienia się i wspólnego działania. Po tej motywującej i naświetlającej temat lekturze mimowolnie rodzi się życzenie, by ludzie w każdym wieku traktowali się z życzliwością, otwartością i bez uprzedzeń.
Antje Ehmann pracuje jako niezależna dziennikarka, prelegentka i jurorka literatury dziecięcej i młodzieżowej.
Przekład: Katarzyna Łakomik
Copyright: 2025 Litrix.de
Debiutancka książka obrazkowa 9 kleine Menschen (9 małych ludzi) skierowana jest do przedszkolaków. Regina Feldmann zaczyna książkę oszczędnym, chwytliwym zdaniem: „9 małych ludzi przychodzi dziś na świat” i kontynuuje historię rymami. Ten pierwszy moment łączy bohaterów niniejszej książki obrazkowej – przyszli na świat tego samego dnia z tymi samymi potrzebami: są głodni, pragną miłości, bezpieczeństwa, zabawy i pokoju. Ale światy, w których żyją, różnią się między sobą. „Różnorodność i inkluzywność w tej książce dla dzieci polega na czymś więcej niż tylko na ukazaniu odmiennych kolorów skóry. Nie chodzi o to, by użyć wszystkich flamastrów i kolorów, lecz przede wszystkim o unikanie klisz oraz o pokazywanie różnych kształtów ciała, zdolności, orientacji i środowisk społecznych – np. wytatuowanej babci albo ciężarnej kobiety na wózku inwalidzkim”, stwierdza Martina Stuhlberger, ilustratorka, która kreśli na kolejnych stronach energiczne wielkomiejskie sceny w lekkich, pastelowych kolorach. Anna Mendel, wrażliwa czytelniczka (sensivity reader) tej historii, podsumowała tę współpracę w ten sposób: „To oznacza dla mnie przede wszystkim ograniczanie dyskryminacji w tekście i obrazie, aby dzieci od początku widziały alternatywy wobec tego, co dotychczas znały. Regina Feldmann i Martina Stuhlberger już przed moją redakcją wykonały tutaj świetną robotę”.
W centrum akcji książki Susie im Supermarkt (Susie w supermarkecie) Daniela Fehra i Claudii Burmester znalazła się tylko jedna bohaterka. To dziewczynka, której mama nie ma dla niej czasu podczas pewnej soboty, ponieważ musi pracować jako kasjerka w supermarkecie. Susie w tym czasie obserwuje ludzi robiących zakupy. To historia opowiedziana z perspektywy dziecięcej, przy której czytaniu można się wspólnie zastanawiać nad takimi aspektami, jak ubóstwo i sytuacja samotnych rodziców, ale także zobaczyć, jak można sobie poradzić w trudnej sytuacji. „Krótki, celny tekst Daniela Fehra od razu mi się spodobał. Bardzo mnie ucieszyła nominacja do tegorocznej nagrody Vielfalter”, twierdzi Burmester.
Również Ein Liekesch für Jascha (Liekesch dla Jaschy), książka napisana wspólnie przez Mehrnousch Zaeri-Esfahani i Frauke Angel, zilustrowana przez Barbarę Jung, znalazła się na liście nominowanych do nagrody Vielfalter i trafiła również na shortlistę Niemieckiej Nagrody Książkowej dla Dzieci (Deutscher Kinderbuchpreis) w roku 2025. Bohaterem jest dziecko, które uczy się języka niemieckiego. Stąd też nieporozumienie, które staje się motorem opowieści – Jascha szuka czegoś o dziwnie brzmiącej nazwie Liekesch.
„Po prostu piszę o rzeczach prawdziwych, odwzorowuję takie życie, jakim je widzę i znam. A moje życie jest różnorodne”, twierdzi Angel, jedna z autorek. Ta ciepła opowieść o dojrzewaniu chwyta za serce od pierwszego zdania, a dodatkowo zyskuje dzięki oryginalnej oprawie graficznej Barbary Jung. Okładka, plan miasta, postaci oraz listy, które pisze Frank – druga z głównych postaci – ożywiają książkę i nadają tej przekonującej historii o integracji i przyjaźni barwną ramę.
Barwność to również cecha pewnej szkolnej klasy, którą Tanya Lieske przedstawia w dwóch tomach serii dla dzieci Wir sind (die) Weltklasse! (Jesteśmy klasą światową!) – Die verschwundene Mathilda (Zaginiona Matylda) i Die Schlamassel-Fahrt (Wycieczka-porażka) – z ilustracjami Sybille Hein. Dzieci pochodzące ze wszystkich stron świata mają wielkie szczęście, spotykając się w klasie jeżyków zaradnej i uważnej pani Meister. „Przy ilustrowaniu dołożyłam starań, aby uwidocznić zróżnicowane pochodzenie kulturowe dzieci. Uczniowie tej klasy doświadczają jednak przede wszystkim samych siebie jako dzieci, niezależnie od swoich środowisk życia, uwarunkowań kulturowych czy różnic zewnętrznych”, twierdzi Sybille Hein. Jej niezwykle fantazyjny sposób ilustracji to prawdziwy dar dla tej fabuły, bo rzadko spotyka się tak dowcipne, energetyczne i urocze grafiki w książkach. Czytelnicy już się cieszą na kolejne tomy.
Książka popularnonaukowa Diskriminierung geht uns alle an (Dyskryminacja dotyczy nas wszystkich) pod redakcją Josephine Apraku, przeznaczona dla dzieci od dwunastego roku życia, dba o poszerzenie ich horyzontów, objaśniając wszystkie warte poznania pojęcia na temat zawarty w tytule książki. Książka składa się dziesięciu rozdziałów stworzonych w rzeczowy, a zarazem osobisty sposób przez różnych autorów. „Dla mnie szczególnie wstrząsające było to, że dochodzą do głosu ludzie doświadczający nie jednej, lecz kilku form dyskryminacji jednocześnie. Dzieci przecież często dotyka nie tylko adultyzm, lecz także rasizm, seksizm czy klasizm. Uważam, że to ważne, by zrozumiały, że nie chodzi o nich jako jednostki, lecz o struktury”, mówi Apraku. Pytania zachęcają do aktywnego zastanowienia się i wspólnego działania. Po tej motywującej i naświetlającej temat lekturze mimowolnie rodzi się życzenie, by ludzie w każdym wieku traktowali się z życzliwością, otwartością i bez uprzedzeń.
Antje Ehmann pracuje jako niezależna dziennikarka, prelegentka i jurorka literatury dziecięcej i młodzieżowej.
Przekład: Katarzyna Łakomik
Copyright: 2025 Litrix.de